Thực trạng ô nhiễm không khí hiện nay và giải pháp

Thực trạng ô nhiễm không khí hiện nay đang trở thành vấn đề đáng báo động khi nồng độ bụi mịn, khí thải giao thông và hoạt động công nghiệp liên tục vượt ngưỡng an toàn ở nhiều đô thị.

Không chỉ gây hại cho sức khỏe hô hấp, tình trạng này còn ảnh hưởng đến chất lượng sống, hệ sinh thái và kinh tế – xã hội. Tìm hiểu ngay!

Thực trạng ô nhiễm không khí hiện nay tại các thành phố lớn

Thực trạng ô nhiễm không khí hiện nay tại các đô thị lớn của Việt Nam đang ở mức đáng báo động khi nồng độ bụi mịn, khí thải và chỉ số ô nhiễm không khí liên tục vượt ngưỡng an toàn.

Tại Hà Nội, tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội diễn biến nghiêm trọng nhất: nhiều thời điểm đầu năm 2025, chỉ số ô nhiễm không khí Hà Nội (AQI) vượt mức 250–300, xếp thành phố vào nhóm ô nhiễm nhất thế giới; nồng độ PM2.5 trung bình năm 2024 đạt khoảng 28.7 µg/m³ – cao gấp nhiều lần so với khuyến nghị của WHO.

Lớp sương mù dày đặc, tầm nhìn giảm, cùng sự gia tăng của các biểu hiện của ô nhiễm không khí như khói xám, mùi khét và bụi lơ lửng khiến chất lượng sống bị ảnh hưởng rõ rệt.

Không chỉ Hà Nội, mức độ ô nhiễm không khí ở TPHCM cũng đáng lo ngại khi nồng độ PM2.5 trung bình năm 2024 khoảng 20.9 µg/m³, và nhiều thời điểm AQI vượt 130 – mức “không tốt cho nhóm nhạy cảm”.

Lượng phương tiện giao thông khổng lồ, mật độ xây dựng dày đặc và thời tiết nghịch nhiệt khiến khói bụi bị giữ lại lâu hơn trong không khí.

Theo báo cáo gần đây, mức trung bình bụi PM2.5 toàn quốc năm 2024 khiến Việt Nam xếp vào nhóm các quốc gia có chất lượng không khí tệ, đứng thứ 23 trên thế giới.

Những số liệu này phản ánh rõ thực trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam, khi nhiều thành phố lớn liên tục nằm trong nhóm có không khí kém chất lượng của khu vực.

Những nguyên nhân gây ra thực trạng ô nhiễm không khí hiện nay 

Nguyên nhân tự nhiên ảnh hưởng đến chất lượng không khí

Trong nhiều trường hợp, các nguyên nhân gây ô nhiễm không khí xuất phát từ các quá trình tự nhiên như phân hủy hữu cơ, xác động vật thối rữa hay rác hữu cơ phân giải.

Các hoạt động này tạo ra CO₂, SO₂, methane… – những hợp chất tác động mạnh đến bầu khí quyển.

Thêm vào đó, thiên tai như bão, lũ, cháy rừng khiến bụi tro, khói độc phát tán trên diện rộng, làm gia tăng các nguồn gây ô nhiễm không khí. Nhiều đợt nghịch nhiệt còn khiến bụi mịn bị giữ lơ lửng bên trong tầng khí quyển, kéo dài ô nhiễm.

Nguyên nhân từ hoạt động sinh hoạt và đời sống hàng ngày

Một phần lớn nguyên nhân của ô nhiễm không khí đến từ hoạt động sinh hoạt. Việc sử dụng nhiên liệu đốt, thiết bị lạnh, đốt rác tùy tiện hay dùng phân hữu cơ chưa xử lý đều giải phóng lượng lớn khí độc.

Tại đô thị, những nguồn phát thải này cộng hưởng khiến nhiều khu vực xuất hiện mùi hôi, bụi mịn và tình trạng không khí tù túng, ảnh hưởng trực tiếp đến biểu hiện của ô nhiễm không khí mà người dân cảm nhận hằng ngày như ho, cay mắt, khó thở.

Hoạt động sản xuất công nghiệp và nông nghiệp

Các khu công nghiệp, nhà máy xi măng, thép, nhiệt điện… là nguồn phát thải bụi mịn và khí độc lớn nhất hiện nay. Từ khói ống thải, bụi công trình xây dựng đến nước thải bốc hơi đều góp phần làm suy giảm chất lượng không khí.

Trong nông nghiệp, đốt rơm rạ và phá rừng làm rẫy khiến lượng bụi và CO₂ tăng cao, trở thành một phần trong thực trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội và nhiều tỉnh lân cận.

Ô nhiễm không khí do phương tiện giao thông

Ô nhiễm không khí do phương tiện giao thông là nguyên nhân nổi bật nhất tại các thành phố lớn. Xe máy, ô tô sử dụng động cơ cũ thải ra NO₂, CO, VOC và bụi mịn PM2.5.

Ở Hà Nội, mật độ xe dày đặc khiến mức độ ô nhiễm không khí ở Hà Nội thường xuyên tăng cao. Nhiều ngày, ô nhiễm không khí Hà Nội ghi nhận AQI >150, thậm chí vượt 200 ở một số khu vực gần đường lớn.

TPHCM cũng tương tự. Vào giờ cao điểm, chỉ số ô nhiễm không khí TPHCM có thể vượt ngưỡng “kém”, cho thấy mức độ ảnh hưởng rõ rệt từ phương tiện giao thông.

Tác động từ sản xuất quân sự và quốc phòng

Dù chiếm tỷ lệ nhỏ hơn, nhưng hoạt động quân sự thử nghiệm vũ khí, sử dụng nhiên liệu đốt cho máy bay và tàu chiến cũng góp phần tạo ra các hợp chất độc hại.

Đây là nhóm nguyên nhân ít được nhắc tới nhưng vẫn thuộc danh mục các nguồn gây ô nhiễm không khí ở cấp độ toàn cầu.

Đề xuất các giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý chất lượng môi trường không khí

Trước thực trạng ô nhiễm không khí hiện nay diễn biến phức tạp, Việt Nam cần triển khai đồng bộ các giải pháp từ cấp quản lý đến cộng đồng để hướng đến một môi trường không khí sạch, bền vững.

Dưới đây là những nhóm giải pháp quan trọng giúp tăng hiệu quả quản lý chất lượng không khí và giảm thiểu ô nhiễm trong dài hạn.

Hoàn thiện chính sách và khung pháp lý

• Rà soát, cập nhật các quy định pháp luật liên quan đến kiểm soát ô nhiễm không khí, đảm bảo tính thống nhất và khả thi.

• Ban hành cơ chế ưu đãi thuế – tín dụng nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh trong năng lượng, vận tải, xử lý chất thải.

• Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ xử lý khí thải và vật liệu thân thiện môi trường – một trong những biện pháp giảm ô nhiễm không khí hiệu quả và bền vững.

Tăng cường mạng lưới quan trắc và chia sẻ dữ liệu chất lượng không khí

• Mở rộng hệ thống trạm quan trắc tự động, liên tục và LCS để đảm bảo độ phủ trên toàn quốc.

• Chuẩn hóa quy trình tính AQI và công bố dữ liệu minh bạch, theo thời gian thực.

• Ứng dụng AI, phân tích dữ liệu lớn để mô phỏng, dự báo mức độ ô nhiễm, hỗ trợ hoạch định chính sách và cảnh báo sớm.

Kiểm kê và kiểm soát chặt chẽ nguồn phát thải

• Tiến hành kiểm kê phát thải theo ngành, khu vực để nhận diện “điểm nóng”.

• Tăng cường giám sát nguồn điểm (công nghiệp), nguồn diện (thi công, đốt rơm rạ) và nguồn di động (giao thông).

• Yêu cầu cơ sở công nghiệp lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải tự động và truyền dữ liệu về cơ quan quản lý.

• Đẩy mạnh thanh tra – xử phạt nghiêm vi phạm nhằm nâng cao tính răn đe.

Cải thiện giao thông đô thị và giảm phát thải từ phương tiện

• Siết chặt tiêu chuẩn khí thải, hạn chế xe cũ không đạt chuẩn.

• Tăng tỷ lệ sử dụng xe buýt, metro, xe điện; phát triển hạ tầng sạc và nhiên liệu sạch.

• Hình thành các vùng kiểm soát khí thải (LEZ) tại trung tâm các thành phố lớn – một giải pháp khắc phục ô nhiễm không khí đã được nhiều quốc gia áp dụng hiệu quả.

Đẩy mạnh truyền thông – giáo dục – nâng cao nhận thức cộng đồng

• Cung cấp thông tin chất lượng không khí minh bạch, cập nhật hằng ngày.

• Phổ biến kỹ năng bảo vệ sức khỏe khi AQI tăng cao, đặc biệt cho trẻ em, người cao tuổi, người làm việc ngoài trời.

• Tổ chức chương trình giáo dục về môi trường và không khí sạch trong trường học, truyền thông đa kênh để nâng cao sự tham gia của cộng đồng.

Giải pháp áp dụng cho từng cá nhân và hộ gia đình

• Hạn chế đốt rác, tiết kiệm năng lượng, trồng thêm cây xanh trong khuôn viên nhà.

• Sử dụng khẩu trang lọc bụi mịn khi di chuyển ngoài đường, đặc biệt trong những ngày AQI xấu.

• Chủ động theo dõi chất lượng không khí qua ứng dụng hoặc thiết bị đo để điều chỉnh sinh hoạt kịp thời.

• Tăng cường chất lượng không khí trong nhà bằng máy lọc không khí đạt chuẩn – một trong những biện pháp thiết thực giúp giảm phơi nhiễm bụi mịn và TVOC.

Máy lọc không khí AI-600 là giải pháp phù hợp cho không gian đô thị khi cần làm sạch không khí nhanh và sâu. Thiết bị được trang bị hệ thống lọc ba lớp hiện đại, giúp loại bỏ bụi mịn, vi khuẩn, virus và khí độc hại, từ đó mang lại bầu không khí trong lành và an toàn hơn cho gia đình.

Hệ thống lọc của AI-600 gồm bộ lọc sơ cấp F7, bộ lọc HEPA 3M H13 và bộ lọc khử mùi TVOC. Trong đó, bộ lọc sơ cấp F7 có nhiệm vụ giữ lại bụi thô, lông thú cưng và các hạt lớn. Nhờ công nghệ ép phun kép ABS + TPU, bộ lọc đạt độ kín cao, bền bỉ và không gây ô nhiễm thứ cấp.

Bộ lọc HEPA 3M H13 sử dụng vật liệu nhập khẩu từ Mỹ, áp dụng công nghệ thổi nóng chảy giúp giữ bụi sâu mà vẫn giảm lực cản không khí.

Bộ lọc này có khả năng khử trùng tới 99,9% và lọc sạch virus H1N1 trên 99,99% chỉ sau một lần lọc. Với diện tích bề mặt 5m², bộ lọc HEPA có tuổi thọ lên đến 36 tháng.

Trong khi đó, bộ lọc TVOC chứa 5kg than hoạt tính Canada, sở hữu diện tích bề mặt lỗ rỗng tương đương 663 sân bóng đá. Công nghệ ép nguyên khối không dùng keo giúp bộ lọc an toàn, không phát sinh ô nhiễm thứ cấp.

Bộ lọc này hấp thụ mạnh mẽ formaldehyde, benzen, amoniac và các hợp chất hữu cơ bay hơi.

AI-600 còn được trang bị cảm biến chất lượng không khí có thể tháo rời, đo nhiệt độ, độ ẩm, VOC và bụi mịn PM2.5 theo thời gian thực. Nhờ đó, người dùng có thể theo dõi tình trạng môi trường trong nhà và tối ưu chế độ vận hành một cách chủ động và chính xác.

FAQ

1. Ô nhiễm không khí trong nhà có nguy hiểm hơn ngoài trời không?

Có. Không khí trong nhà thường chứa nồng độ bụi mịn, VOC và vi khuẩn cao hơn do không gian kín, ít thông gió. Người ở trong nhà dài giờ dễ tích lũy phơi nhiễm nhiều hơn.

2. Nên theo dõi chỉ số AQI vào thời điểm nào trong ngày để biết mức ô nhiễm chính xác nhất?

Buổi sáng sớm và giờ cao điểm chiều tối thường ghi nhận AQI cao nhất. Việc theo dõi trong các khung giờ này giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe tốt hơn.

3. Bật máy lọc không khí bao lâu thì hiệu quả?

Máy lọc không khí nên duy trì hoạt động liên tục trong không gian kín. Thông thường sau 15–30 phút, chất lượng không khí đã cải thiện rõ rệt tùy theo công suất và diện tích phòng.

Kết:

Trên đây là toàn bộ thông tin hữu ích về thực trạng ô nhiễm không khí hiện nay. Nếu bạn vẫn còn phân vân chưa biết có nên mua máy lọc không khí hay không, hãy liên hệ ngay đến hotline 0965.356.499 để được tư vấn hoàn toàn miễn phí.

>>>Xem thêm: Nguyên nhân của ô nhiễm không khí nghiêm trọng ở Hà Nội