Ô nhiễm không khí nguy hiểm thế nào?

Ô nhiễm không khí đang trở thành mối đe dọa sức khỏe nghiêm trọng khi nồng độ bụi mịn và khí độc liên tục tăng cao tại nhiều thành phố.

Từ các vấn đề hô hấp, tim mạch đến giảm chất lượng sống, những tác động âm thầm của ô nhiễm không khí có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi nếu không được kiểm soát kịp thời. Tìm hiểu ngay!

Ô nhiễm không khí ở mức xấu

Ô nhiễm không khí đang trở thành vấn đề nghiêm trọng tại Việt Nam, đặc biệt khi nhiều khu vực liên tục ghi nhận chỉ số ô nhiễm không khí vượt xa ngưỡng an toàn.

Tại Hà Nội, tình trạng này phản ánh rõ nét thực trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam hiện nay, khi nguyên nhân của ô nhiễm không khí không chỉ đến từ nguồn thải mà còn từ yếu tố thời tiết bất lợi.

Từ cuối tháng 11 đến đầu tháng 12-2025, Hà Nội trải qua đợt ô nhiễm kéo dài và nghiêm trọng nhất trong nhiều năm. Đợt ô nhiễm bắt đầu từ 28-11 và chạm đỉnh vào sáng 2-12 khi AQI trung bình toàn thành phố đạt khoảng 283 – mức “rất xấu”, sát với “nguy hại”. Điều này khiến ô nhiễm không khí Hà Nội trở thành tâm điểm cảnh báo trên phạm vi cả nước.

Nguyên nhân của đợt ô nhiễm này được các chuyên gia nhận định là hệ quả của nghịch nhiệt, thời tiết lặng gió, độ ẩm thay đổi cùng lượng lớn nguồn thải nội tại như giao thông, công trình xây dựng, hoạt động nhà máy, làng nghề và đốt rác. Đây cũng chính là cấu trúc nguyên nhân của ô nhiễm không khí thường gặp tại các đô thị lớn của Việt Nam.

UBND TP Hà Nội đã khẩn cấp ban hành văn bản yêu cầu tăng cường kiểm soát ô nhiễm không khí. Trong đó, Sở Giáo dục và Đào tạo được chỉ đạo thông báo các trường hạn chế hoạt động ngoài trời khi chất lượng không khí ở mức “xấu” trở lên.

Đặc biệt, nếu VN_AQI ≥ 301, các trường học phải tạm dừng hoặc điều chỉnh thời gian học tập nhằm giảm rủi ro sức khỏe cho học sinh.

Theo bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng (Hội Y học dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam), dữ liệu nhiều năm cho thấy ô nhiễm tại Hà Nội có xu hướng nặng lên vào giai đoạn cuối năm.

Năm 2025, số ngày đạt chuẩn theo WHO rất hiếm, cho thấy vấn đề ô nhiễm không khí mang tính mãn tính chứ không chỉ là hiện tượng ngắn hạn.

Ô nhiễm không khí nguy hiểm thế nào?

Thực trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt tại Hà Nội và TP.HCM khi chỉ số ô nhiễm không khí thường xuyên chạm mức “xấu” hoặc “rất xấu”.

Không khí ô nhiễm không chỉ gây khó chịu tức thời mà còn ảnh hưởng âm thầm đến phổi, tim và nhiều cơ quan quan trọng khác. Đây là lý do vì sao ô nhiễm không khí được xem là mối đe dọa dài hạn cho sức khỏe cộng đồng.

Nguy hiểm lớn nhất đến từ bụi mịn PM2.5 – loại hạt siêu nhỏ có thể xuyên sâu vào phổi và thậm chí đi vào máu. Trên bề mặt các hạt bụi này chứa kim loại nặng và hợp chất hữu cơ độc hại, gây viêm lan tỏa và tổn thương tế bào.

Chính PM2.5 khiến không khí mù mịt và là yếu tố khiến chất lượng không khí ở Hà Nội rơi xuống mức báo động vào cuối năm.

• Tác động trước mắt của ô nhiễm không khí thể hiện ngay ở đường hô hấp. Người khỏe mạnh cũng có thể gặp ho khan, rát họng, tức ngực, khó thở hoặc cay mắt khi AQI tăng lên 200–300. Tình trạng này xuất hiện cả khi chỉ ở ngoài trời trong thời gian ngắn.
• Với người có bệnh nền, ô nhiễm không khí nguy hiểm hơn nhiều. Chỉ cần lượng PM2.5 tăng nhẹ, các bệnh tim mạch và hô hấp dễ bước vào đợt cấp.
• Hen, COPD, thiếu máu cơ tim, đột quỵ và viêm phổi nặng đều xuất hiện nhiều hơn trong những ngày ô nhiễm. Thực tế tại các bệnh viện Hà Nội cho thấy số ca nhập viện tăng rõ rệt trong mỗi đợt không khí ô nhiễm mùa đông.
• Nếu tiếp xúc lâu dài, ô nhiễm không khí có thể gây tổn thương phổi mạn tính, thúc đẩy hình thành mảng xơ vữa, gây rối loạn tuần hoàn và làm ảnh hưởng đến não.
• Đây cũng là yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư phổi ngay cả ở người không hút thuốc. WHO xếp ô nhiễm không khí vào nhóm rủi ro tương đương với hút thuốc thụ động không phải là điều ngẫu nhiên.

Trẻ em là nhóm bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Do phổi chưa hoàn thiện và nhịp thở nhanh hơn người lớn, trẻ hít phải lượng không khí ô nhiễm nhiều hơn tính theo trọng lượng cơ thể.

Hậu quả có thể gồm chậm phát triển phổi, tăng nguy cơ hen, viêm tiểu phế quản và ảnh hưởng đến phát triển trí não. Tại Hà Nội, mỗi đợt ô nhiễm nặng đều ghi nhận số trẻ nhập viện vì viêm phổi tăng vọt.

Người già, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền cũng là nhóm dễ gặp biến chứng. Người cao tuổi dễ bị đột quỵ, viêm phổi nặng; phụ nữ mang thai đối diện nguy cơ sinh non hoặc thai nhẹ cân khi tiếp xúc với nồng độ PM2.5 cao kéo dài.

Không chỉ Hà Nội, mức độ ô nhiễm không khí ở TP.HCM cũng tăng nhanh trong những năm gần đây. Nguyên nhân chính nằm ở khí thải giao thông, bụi công trình và hiện tượng nghịch nhiệt vào mùa khô, khiến không khí tù đọng và ô nhiễm tích tụ.

Cách bảo vệ sức khỏe trước ô nhiễm không khí

Khi ô nhiễm không khí tăng cao, việc chủ động bảo vệ sức khỏe là điều bắt buộc. Các biện pháp dưới đây giúp bạn giảm thiểu tác hại từ bụi mịn, khí độc và chất ô nhiễm trong thời điểm AQI liên tục ở mức kém.

Đeo khẩu trang đúng chuẩn

Khẩu trang là lớp phòng vệ đầu tiên nhưng không phải loại nào cũng chặn được bụi mịn PM2.5. Khẩu trang vải hoặc khẩu trang y tế thông thường gần như không có tác dụng trong những ngày chỉ số không khí tăng vọt.

Chỉ các loại tiêu chuẩn như N95, KN95 hoặc FFP2 mới đủ khả năng lọc bụi mịn khi được đeo kín và ôm sát mặt. Những loại này có thể tái sử dụng vài lần, nhưng tuyệt đối không giặt để tránh phá hủy lớp lọc tĩnh điện bên trong.

Giữ môi trường trong nhà an toàn

Khi không khí ngoài trời xuống mức “xấu”, việc đóng cửa sẽ hạn chế bụi mịn lọt vào. Tuy nhiên, phòng kín lâu dễ tích tụ CO₂, vì vậy hãy tranh thủ mở cửa thông gió ngắn vào thời điểm chất lượng không khí cải thiện hơn trong ngày.

Ưu tiên giữ phòng ngủ sạch nhất có thể để bảo vệ giấc ngủ và hệ hô hấp vốn rất nhạy cảm ban đêm.

Sử dụng máy lọc không khí hiệu quả

Một thiết bị lọc không khí chất lượng cao là giải pháp quan trọng để cải thiện chất lượng không khí trong nhà, đặc biệt khi AQI duy trì mức kém trong nhiều ngày liên tiếp.

Máy lọc không khí AirProce S9 là lựa chọn nổi bật nhờ hiệu suất xử lý không khí mạnh mẽ, giúp giải quyết đồng thời ba vấn đề mà hầu hết các gia đình thường gặp: bụi mịn, mùi khó chịu và formaldehyde.

Một số ưu điểm đáng chú ý của AirProce S9:

• Siêu lọc bụi với hiệu quả 99,99% và CADR bụi mịn lên tới 867 m³/h.

• Siêu khử mùi nhanh nhờ CADR TVOC 357 m³/h và CADR Benzen 331 m³/h.

• Siêu khử formaldehyde mạnh mẽ với CADR Formaldehyde 510 m³/h và CADR Toluen 355 m³/h.

• Màn hình điều khiển AR cho phép thao tác trực quan, chỉ cần một chạm để điều chỉnh mọi tính năng.

• Thiết kế ba mặt thoát khí lấy cảm hứng từ cánh hoa, giúp luồng khí sạch lan tỏa đồng đều, bao phủ không gian tối đa 100m² mà không để lại điểm chết.

• Khí sạch lưu thông 360°, tạo cảm giác thoáng đãng và dễ chịu khắp căn phòng.

Nhờ hiệu suất vượt trội, S9 có thể xử lý triệt để không khí trong nhà ngay cả khi ô nhiễm ngoài trời đang ở mức rất xấu.

Vệ sinh mũi họng đúng cách

Sau khi đi ngoài đường về, rửa mũi và súc họng bằng nước muối sinh lý giúp loại bỏ bụi mịn bám trên niêm mạc, giảm nguy cơ viêm nhiễm đường hô hấp. Đây là thói quen đơn giản nhưng hiệu quả cao, đặc biệt trong mùa ô nhiễm.

Tăng sức đề kháng từ bên trong

Bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như vitamin C, A, E, cùng các nguyên liệu quen thuộc như tỏi, gừng, nghệ sẽ giúp cơ thể chống lại stress oxy hóa gây ra bởi bụi mịn. Một chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây và đủ nước sẽ hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn.

Cần các giải pháp dài hạn

Dù các biện pháp cá nhân rất quan trọng, nhưng không thể giải quyết gốc rễ vấn đề ô nhiễm không khí. Để cải thiện chất lượng không khí bền vững, thành phố cần siết chặt kiểm soát khí thải giao thông, hạn chế đốt rác, quản lý công trình xây dựng và thúc đẩy phát triển đô thị xanh.

FAQ

1. Chỉ số ô nhiễm không khí bao nhiêu thì nên hạn chế ra ngoài?

Khi AQI từ 151 trở lên (mức kém – xấu), người lớn nên hạn chế hoạt động ngoài trời; trẻ em, người già và người có bệnh nền nên tránh ra ngoài tối đa để giảm nguy cơ kích ứng đường thở.

2. Máy lọc không khí có cần bật liên tục trong mùa ô nhiễm không?

Có. Khi chất lượng không khí ngoài trời xấu kéo dài, việc bật máy lọc liên tục giúp duy trì không khí sạch và ổn định trong nhà, nhất là phòng ngủ và phòng sinh hoạt.

3. Có cần đeo khẩu trang khi trời mát, không thấy bụi không?

Có. Bụi mịn PM2.5 không nhìn thấy bằng mắt thường, vì vậy dù trời trong, bạn vẫn cần khẩu trang đạt chuẩn nếu AQI đang ở mức cao.

Kết:

Trên đây là toàn bộ thông tin hữu ích về ô nhiễm không khí. Nếu bạn vẫn còn phân vân chưa biết có nên mua máy lọc không khí hay không, hãy liên hệ ngay đến hotline 0965.356.499 để được tư vấn hoàn toàn miễn phí.

>>>Xem thêm: Nguyên nhân của ô nhiễm không khí nghiêm trọng ở Hà Nội