Viêm phổi trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Viêm phổi trẻ em là một trong những bệnh lý hô hấp phổ biến và nguy hiểm nhất ở trẻ nhỏ, đặc biệt khi thời tiết thay đổi hoặc sức đề kháng suy giảm. Bệnh có thể khởi phát từ những triệu chứng nhẹ như ho, sốt, khó thở nhưng nhanh chóng tiến triển nặng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Tìm hiểu ngay!

Tổng quan bệnh viêm phổi trẻ em

Viêm phổi trẻ em là tình trạng nhiễm trùng xảy ra tại nhu mô phổi, bao gồm nhiều thể bệnh như viêm phế quản phổi, viêm phổi mô kẽ hay viêm phổi thùy. Khi viêm phổi ở trẻ em khởi phát, vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào phế nang, tạo ra mủ và dịch nhầy khiến không khí khó lưu thông và oxy không đi vào máu hiệu quả. Đây chính là lý do trẻ xuất hiện các dấu hiệu điển hình như ho, sốt, thở nhanh hoặc co lõm ngực.

Trên toàn cầu, viêm phổi là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi. Tại Việt Nam, bệnh chiếm tới gần một phần ba số ca tử vong ở trẻ nhỏ mỗi năm, cho thấy mức độ phổ biến và nguy hiểm đáng lo ngại. Trẻ bị viêm phổi có thể diễn tiến nhanh, đặc biệt khi sức đề kháng còn yếu hoặc không được điều trị đúng thời điểm.

Viêm phổi là bệnh lý có khả năng lây truyền qua đường hô hấp, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng các biện pháp phù hợp như tiêm chủng, vệ sinh cá nhân, cải thiện môi trường sống và chăm sóc hô hấp đúng cách. Việc hiểu rõ các đặc điểm của bệnh giúp cha mẹ chủ động bảo vệ trẻ tốt hơn.

Nguyên nhân bệnh viêm phổi trẻ em 

Viêm phổi trẻ em có thể xuất phát từ nhiều tác nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là nhiễm virus và vi khuẩn. Việc hiểu rõ nguyên nhân viêm phổi giúp cha mẹ chủ động phòng tránh và nhận biết sớm dấu hiệu bất thường ở trẻ.

Ở phần lớn trường hợp, nguyên nhân trẻ bị viêm phổi là do virus. Các chủng thường gặp gồm RSV (virus hợp bào hô hấp), Adenovirus, Influenza và Parainfluenza. Những tác nhân này lây lan nhanh qua giọt bắn khi trẻ tiếp xúc gần với người bệnh, nhất là trong giai đoạn giao mùa hoặc khi môi trường sống kém thông thoáng.

Bên cạnh đó, viêm phổi do vi khuẩn cũng chiếm tỷ lệ đáng kể, gây bệnh nặng hơn và dễ dẫn đến biến chứng. Những loại vi khuẩn thường gặp nhất là Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae và Staphylococcus aureus. Khi vi khuẩn xâm nhập sâu vào phổi, chúng gây viêm nhiễm lan rộng, làm tăng tiết dịch và cản trở trao đổi khí.

Ngoài các tác nhân gây bệnh trực tiếp, một số yếu tố nguy cơ khiến trẻ dễ mắc viêm phổi hơn, bao gồm: sinh non, suy dinh dưỡng, hệ miễn dịch yếu, dị tật đường hô hấp bẩm sinh hoặc sống trong môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi. Đây đều là nhóm trẻ cần được theo dõi sát và chăm sóc đúng cách để phòng ngừa viêm phổi.

Triệu chứng bệnh viêm phổi trẻ em

Viêm phổi trẻ em thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp khác như hen, dị vật đường thở hay tràn dịch màng phổi. Tuy nhiên, khi hiểu rõ triệu chứng đặc trưng của viêm phổi ở trẻ em, cha mẹ có thể nhận biết sớm và đưa trẻ đi khám kịp thời.

Dưới đây là các biểu hiện thường gặp ở từng giai đoạn, bao gồm cả viêm phổi cấp tính, viêm phổi do virus và các trường hợp đặc biệt như viêm phổi hít:

Giai đoạn khởi phát

Ở giai đoạn đầu, trẻ thường xuất hiện các triệu chứng hô hấp nhẹ nhưng diễn tiến nhanh:

• Trẻ sốt (mức độ có thể từ nhẹ đến cao, nên nhiều cha mẹ thắc mắc “viêm phổi có sốt không” – câu trả lời là đa số trường hợp có).

• Ho từng cơn, có thể ho nhiều về đêm khiến trẻ ngủ kém.

• Sổ mũi, nghẹt mũi, thở khò khè.

• Trẻ quấy khóc, bú kém hoặc giảm ăn.

Giai đoạn toàn phát

Khi bệnh tiến triển nặng hơn, trẻ bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu rõ rệt của tình trạng viêm phổi:

• Ho khan hoặc ho có đờm, tần suất tăng dần.

• Thở nhanh liên tục, khó thở, thở gấp.

• Tím tái môi và đầu chi – dấu hiệu cảnh báo suy hô hấp.

• Rút lõm lồng ngực, co kéo cơ hô hấp, phập phồng cánh mũi.

• Trẻ mệt lả, bỏ bú, ngủ li bì hoặc kích thích.

Ở những trường hợp viêm phổi hít, triệu chứng có thể khởi phát sau khi trẻ sặc đồ ăn hoặc chất dịch, biểu hiện thở khò khè, ho dữ dội, thậm chí có cơn tím tái đột ngột.

Cách phòng ngừa bệnh viêm phổi trẻ em

Phòng tránh viêm phổi trẻ em cần tập trung giảm tiếp xúc với tác nhân gây bệnh và tăng cường sức đề kháng cho trẻ. Khi hiểu rõ dấu hiệu của viêm phổi và cách chăm sóc đúng cách, cha mẹ có thể hạn chế tối đa nguy cơ viêm phổi ở trẻ em, đặc biệt trong giai đoạn giao mùa – thời điểm trẻ dễ mắc viêm phổi cấp.

Thực hiện vệ sinh đúng cách hằng ngày

Những thói quen đơn giản nhưng rất quan trọng trong việc giảm nguy cơ trẻ bị viêm phổi:

• Rửa tay sạch trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và khi tiếp xúc với đồ vật công cộng.

• Tránh để trẻ tiếp xúc gần với người đang ho, sốt, viêm đường hô hấp.

• Không dùng chung khăn mặt, cốc uống nước hoặc đồ dùng cá nhân với người ốm.

• Giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng khí, hạn chế khói thuốc và bụi bẩn trong nhà.

Tiêm phòng đầy đủ cho trẻ

Tiêm vắc xin phế cầu, cúm, Hib… là biện pháp quan trọng giúp bảo vệ trẻ khỏi các tác nhân gây nguyên nhân viêm phổi nặng. Với trẻ sơ sinh hoặc trẻ có sức đề kháng yếu, việc tiêm chủng càng cần thực hiện đúng lịch.

Chăm sóc sức khỏe mẹ và bé từ khi mang thai

Phụ nữ mang thai cần khám thai định kỳ để phát hiện sớm dị tật bẩm sinh, theo dõi cân nặng thai nhi, hạn chế nguy cơ sinh non – một trong nguyên nhân trẻ bị viêm phổi cao.

Theo dõi sức khỏe trẻ khi có dấu hiệu bất thường

Khi trẻ có biểu hiện ho kéo dài, sốt cao, thở nhanh hoặc khò khè, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh diễn tiến nặng dẫn đến biến chứng viêm phổi cấp. Điều trị sớm giúp giảm nguy cơ phải nhập viện hoặc suy hô hấp.

Giải pháp cải thiện chất lượng không khí: Máy lọc không khí AI-600 AirProce

Chất lượng không khí sạch đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa trẻ bị viêm phổi, đặc biệt với nhóm trẻ có cơ địa nhạy cảm hoặc sống trong môi trường ô nhiễm. Máy lọc không khí AI-600 từ AirProce là gợi ý hiệu quả giúp bảo vệ hệ hô hấp của trẻ ngay tại nhà.

Hệ thống lọc 3 lớp hiện đại

• Bộ lọc sơ cấp F7

• Giữ lại bụi thô, lông thú, phấn hoa và hạt ô nhiễm lớn.

• Công nghệ ép phun kép ABS + TPU giúp tăng độ bền và đảm bảo độ kín tuyệt đối, ngăn bụi rò rỉ.

• Tuổi thọ khuyến nghị: 12 tháng.

• Bộ lọc HEPA 3M H13

• Sử dụng vật liệu nhập khẩu từ Mỹ, áp dụng công nghệ thổi nóng chảy cho khả năng giữ bụi sâu, giảm lực cản không khí.

• Khử trùng mạnh mẽ lên đến 99,9%, loại bỏ virus và vi khuẩn, trong đó hiệu quả lọc virus H1N1 trên 99,99% chỉ sau một lần lọc.

• Diện tích bề mặt lọc rộng 5m² giúp lọc ổn định và kéo dài tuổi thọ đến 36 tháng.

• Bộ lọc khử mùi TVOC

• Chứa 5kg than hoạt tính nhập khẩu từ Canada, diện tích bề mặt tương đương 663 sân bóng đá.

• Công nghệ ép nguyên khối an toàn, không keo, ngăn ô nhiễm thứ cấp.

• Loại bỏ formaldehyde, benzen, amoniac và nhiều hợp chất bay hơi độc hại.

• Tuổi thọ đề xuất: 18 tháng.

Cảm biến theo dõi chất lượng không khí

AI-600 tích hợp cảm biến đo PM2.5, VOC, nhiệt độ và độ ẩm theo thời gian thực, giúp cha mẹ kiểm soát môi trường sống của trẻ, điều cực kỳ quan trọng khi trẻ dễ có triệu chứng hô hấp hay dấu hiệu của viêm phổi.

Việc kết hợp thói quen sinh hoạt khoa học, tiêm chủng đầy đủ và sử dụng giải pháp lọc không khí như AI-600 AirProce sẽ giúp tạo nền tảng bảo vệ vững chắc cho hệ hô hấp của trẻ, giảm nguy cơ viêm phổi và các bệnh lý đường thở.

Các biện pháp chẩn đoán bệnh viêm phổi trẻ em

Chẩn đoán viêm phổi trẻ em cần thực hiện sớm để tránh biến chứng, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và bé bị viêm phổi có dấu hiệu nặng. Bác sĩ sẽ dựa trên hiện tượng viêm phổi điển hình và các xét nghiệm cần thiết.

• Khám lâm sàng: đánh giá sốt, ho, thở nhanh, rút lõm lồng ngực – các dấu hiệu quan trọng để nhận diện bé bị viêm phổi, đặc biệt ở trẻ sơ sinh.

• Chụp X-quang phổi: tiêu chuẩn vàng để xác định hiện tượng viêm phổi và mức độ tổn thương.

• Cấy máu: thực hiện khi nghi ngờ nhiễm khuẩn huyết.

• Khí máu động mạch: cần thiết nếu trẻ có dấu hiệu suy hô hấp.

• Xét nghiệm huyết thanh: áp dụng trong viêm phổi kéo dài để xác định rõ tác nhân gây bệnh.

• Nhập viện khi có dấu hiệu nặng: tím tái, bú kém, li bì, co giật hoặc suy dinh dưỡng nặng.

Các biện pháp điều trị bệnh viêm phổi trẻ em

Điều trị viêm phổi ở trẻ em cần dựa trên mức độ bệnh, đáp ứng điều trị và tình trạng dinh dưỡng, miễn dịch của trẻ.

Điều trị theo mức độ bệnh

• Viêm phổi nhẹ – điều trị ngoại trú:

  • Ưu tiên Amoxicillin (50 mg/kg/ngày chia 2–3 lần) trong 5–7 ngày.

  • Hoặc Amoxicillin–Clavulanate (40 mg/kg/ngày).

  • Theo dõi sát, tái khám nếu trẻ vẫn sốt do viêm phổi, thở nhanh, ho nhiều hoặc có dấu hiệu xấu đi.

• Viêm phổi nặng – điều trị nội trú:

  • Hỗ trợ hô hấp bằng oxy hoặc thở áp lực dương nếu trẻ tím tái, thở nhanh >70 lần/phút hoặc rút lõm lồng ngực.

  • Dùng kháng sinh đường tĩnh mạch (thường dùng: Ceftriaxone, Cefotaxime…).

  • Điều trị kèm: hạ sốt, giãn phế quản khi cần, bù dịch hợp lý.

• Xử lý biến chứng:

  • Tràn dịch màng phổi, xẹp phổi, áp xe phổi cần can thiệp chuyên sâu theo phác đồ tại bệnh viện.

Chăm sóc hỗ trợ tại nhà

• Bị viêm phổi nên uống nước gì: nước ấm, oresol đúng hướng dẫn, súp loãng, nước trái cây (không đường).

• Viêm phổi nên ăn gì: thức ăn mềm, dễ tiêu như cháo, súp gà, rau củ ninh nhuyễn, bổ sung thêm protein từ thịt – cá – trứng.

• Viêm phổi kiêng ăn gì: đồ chiên rán, đồ ngọt, nước đá, thực phẩm khó tiêu hoặc gây đầy bụng.

• Giữ ấm cho trẻ, thông thoáng đường thở, chia nhỏ bữa ăn để trẻ dễ hấp thu.

Phòng tái phát tiêm vắc xin đầy đủ

• Vắc xin phòng phế cầu, Hib và cúm giúp giảm đáng kể nguy cơ viêm phổi nặng.

• Vắc xin viêm phổi giá bao nhiêu sẽ phụ thuộc từng loại (Hib, PCV10, PCV13, phế cầu 23), từng cơ sở y tế nhưng cha mẹ nên tiêm đầy đủ theo lịch để bảo vệ trẻ.

FAQ

1. Viêm phổi có lây không?

Có. Viêm phổi ở trẻ em, đặc biệt do virus (như RSV, cúm), có thể lây qua giọt bắn, ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần với trẻ mắc bệnh. Tuy nhiên, viêm phổi do vi khuẩn ít lây hơn nhưng vẫn cần cảnh giác.

2. Em bé bị viêm phổi có sao không?

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, viêm phổi ở trẻ nhỏ có thể tiến triển nặng, gây khó thở, thiếu oxy, suy hô hấp, thậm chí tử vong. Trẻ cần được khám sớm và theo dõi tại cơ sở y tế.

3. Viêm phổi sốt mấy ngày?

Thời gian sốt tùy mức độ bệnh và tác nhân gây bệnh. Thông thường, sốt kéo dài 2–5 ngày ở viêm phổi nhẹ; viêm phổi nặng hoặc do vi khuẩn có thể sốt kéo dài hơn 1 tuần nếu không điều trị.

Kết:

Trên đây là toàn bộ thông tin hữu ích về viêm phổi trẻ em: nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị. Nếu bạn vẫn còn phân vân chưa biết nên mua máy lọc không khí nào, hãy liên hệ ngay đến hotline 0965.356.499 để được tư vấn hoàn toàn miễn phí.

>>>Xem thêm: 5+ cách chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà từ các chuyên gia